Algemeen

Waarom wordt er een regionale energiestrategie opgesteld?

Om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen zijn er in 2015 Internationale klimaatafspraken gemaakt in Parijs. De Nederlandse uitwerking hiervan heeft het kabinet op 28 juni 2019 gepubliceerd. De opdracht en opgave voor Nederland:

We gaan met elkaar de CO2-uitstoot sterk verminderen:

  • In 2030 met 49% ten opzichte van 1990
  • 35 TWh op land in 2030 met zon en wind
  • Verdeling in de regio van de warmtebronnen

In onderstaande afbeelding wordt uitgelegd dat 1 TWh ruwweg overeenkomt met:

  • 50 tot 65 windturbines van 5,6 MW óf
  • 110 tot 130 windturbines van 3 MW óf
  • 1.100 tot 1.500 hectare zonnepark (afhankelijke van oriëntatie en ontwerp)
Uitleg over 1twh

Om het Nationale Klimaatakkoord te behalen, is Nederland verdeeld in 30 energieregio’s. Elke regio stelt een eigen document op, de RES, om zo de doelen voor Nederland te behalen.

Wat is een regionale energiestrategie (RES)?

De RES is een strategie en een middel. In de strategie worden de doelen uitgewerkt tot het jaar 2030. Dit gaat om op opwekken van duurzame elektriciteit en het aardgasvrij maken van de omgeving de RES-regio Twente.

Daarnaast is de RES een middel om samenwerking in de regio Twente te organiseren. Dit wordt gedaan als voorbereiding op de uitvoering van de energieprojecten die voortkomen uit de RES. Bij de ontwikkeling van de RES Twente worden bedrijven, maatschappelijke organisaties en inwoners betrokken.  

De RES Twente is het gezamenlijke document de regio beschrijft welke energiedoelstellingen zij gaat halen en op welke termijn. Het geeft een overzicht van welke strategie (de aanpak) de regio hanteert om de energiedoelstellingen te bepalen en te halen. Het bevat keuzes op basis van verkenningen, ruimtelijke inpasbaarheid, de verdeling van bronnen en de energie infrastructuur.

Wat staat er beschreven in de regionale energiestrategie voor Twente?

Met de RES wordt op regionaal niveau, met betrokkenheid van de samenleving, in kaart gebracht wat de mogelijkheden voor hernieuwbare energieproductie zijn. Waar mogelijk wordt dit ook gekoppeld aan andere opgaven, zoals de opgaven rond laadinfrastructuur, landbouw en natuur. De uitkomsten hiervan moeten op hun beurt landen in de provinciale en gemeentelijke omgevingsvisies.

Wie stellen de regionale energiestrategie voor Twente op?

De 14 gemeenten, de provincie en de waterschappen maken de regionale energiestrategie.

Dit doen zij in samenwerking met:

  • Netwerkbeheerders: Enexis, Cogas en Coteq
  • Twence
  • Woningcorporaties
  • Onderwijs- en kennisinstellingen (bijv. Universiteit Twente)
  • Experts
  • Agrarische partijen
  • Belangenverenigingen
  • Landschapspartijen- en beheerders
  • Bedrijfsleven
  • Inwoners

De bestuurlijke bevoegdheden liggen bij de gemeente, provincie en het waterschap. Er wordt gerapporteerd aan de stuurgroep van de RES en aan het regionale portefeuillehouder overleg, Milieu Duurzaamheid Afval.

De stuurgroep zorgt voor de procesbewaking. In de stuurgroep zitten bestuurlijke vertegenwoordigers vanuit de gemeenten, de provincie en de waterschappen. Ook Enexis, Coteq, Twence, Universiteit Twente en woningcorporatie Welbions nemen deel in de stuurgroep, vanwege de grote betrokkenheid bij de uitvoering van de energietransitie.

Wat gebeurt er als we geen regionale energiestrategie maken in de regio?

De doelstelling is dat alle 30 RES-regio’s samen de landelijke opgave van 35 TWh invullen. Iedere RES-regio heeft hierin zijn eigen verantwoordelijkheid hierin. Op 1 juni 2020 moeten de regio’s hun bijdrage aan de landelijke doelen bekend maken in een eerste versie van de RES: de concept RES.

Lukt dit niet, dan wordt de resterende opgave door de 30 regio’s onderling verdeeld worden. Als de regio’s niet zelf tot een verdeling komen, wordt er een landelijke verdeelsystematiek toegepast.

Wat is de energietransitie?

De energietransitie is de omschakeling van fossiele brandstoffen (olie, aardgas, steenkolen) naar duurzame energie (zon, wind en duurzame warmte).

De afspraken over de energietransitie in Nederland zijn vastgelegd in het Klimaatakkoord. Eén van de afspraken is dat in het jaar 2030 35 TWh nodig is aan duurzame elektriciteitsopwekking door wind en zon. De regionale energiestrategie beschrijft hoe we dit per energieregio doen.

Het proces van de regionale energiestrategie Twente

Wat is de tijdsplanning?

De planning vindt u op de de website van de RES Twente(externe link).

De officiële inleverdatum van de concept-RESsen is door het Nationaal Programma RES inmiddels uitgesteld tot 1 oktober 2021. Het college wil de Concept RES voor 1 oktober vaststellen en maakt daarmee optimaal gebruik van de tijd die daarvoor is om de samenleving goed te betrekken bij deze belangrijke ontwikkeling. Voordat wij als gemeente een besluit nemen en met een voorstel komen, willen wij in gesprek met onze inwoners en ondernemers. Samen met hen willen wij invulling geven aan de energietransitie.

De aangepaste RES-planning is als volgt:

  • De planning voor het aanleveren van de bestuurlijk vastgestelde concept-RES wordt verruimd van 1 juni naar 1 oktober 2020
  • Op 1 oktober start PBL de RES-analyse (kwantitatief én kwalitatief) zoals die eerder beoogd was op 1 juni. De PBL-analyse komt op uiterlijk 1 februari 2021 beschikbaar, samen met het advies van het nationaal programma RES (appreciatie)
  • Het toepassen van de verdeelsystematiek – indien nodig - verschuift naar 1 februari 2021
  • De planning voor het opleveren van de RES 1.0 wordt verruimd van 1 maart 2021 naar 1 juli 2021

Bovenstaande planning wordt in de volgende afbeeldingen weergegeven:

Wie neemt het besluit over de RES Twente?

Deelnemende gemeenten, de provincie en de waterschappen beslissen over de RES Twente. De keuzes die gemaakt worden, worden vastgelegd in ruimtelijk beleid. Daarnaast zijn er vele partijen nodig voor de uitvoering van de RES. Zij moeten zich kunnen vinden in de keuzes die gemaakt worden.

De beslissingsbevoegdheid voor individuele projecten voor zonnevelden en windmolens blijft lokaal geregeld via bestemmingsplannen en de omgevingsvergunning.

Samenwerken in de regio

Wat is een RES-regio?

Voor het maken van een regionale energiestrategie is Nederland opgedeeld in 30 energieregio’s. Elke heeft de opdracht gekregen om een regionale energiestrategie op te stellen. De regio’s zijn gevormd op basis van bestaande samenwerkingsverbanden.

Waarom doen we dit samen in de regio?

De regionale energiestrategie Twente is een opgave van het Rijk. Als we dit niet als regio samen regelen, regelt het Rijk het voor ons. En wordt er een taakstelling opgelegd om grootschalige energie op te wekken.

We moeten dit samen doen omdat een energieproject niet ophoudt bij de gemeentegrens. Een warmtenet gaat over een gemeentegrens heen, een windmolen kan bijvoorbeeld vlak bij een gemeentegrens staan. Daarnaast kan niet elke gemeente volledig in haar eigen duurzame energievoorziening voorzien. Dit moet regionaal worden aangepakt. Zo ontstaat er een groter gebied met meer ruimte voor mogelijkheden, slimme toepassingen en oplossingen.

De RES Twente bevordert de samenwerking in de regio om mogelijkheden te gebruiken en te onderzoeken wat kansen zijn voor verduurzaming, zoals het benutten van koppelkansen, dubbel ruimtegebruik (bijvoorbeeld zon op afvalberg), economische kansen en het inzetten van vrijkomende restwarmte (bijvoorbeeld warmte van datacenters naar kassen).

Hoe worden gemeenteraden erbij betrokken?

Als volksvertegenwoordigers zijn de gemeenteraden actief betrokken. Zij organiseren zelfstandig activiteiten en halen informatie op. Ook worden ze uitgenodigd voor activiteiten en bijeenkomsten die door de gemeente, RES Twente, inwoners of derden worden georganiseerd.

Hoe worden inwoners erbij betrokken?

Bij het opstellen van de RES wordt van lokale processen gebruik gemaakt. De invulling hiervan is aan de gemeente zelf. De ene gemeente kiest ervoor om informatieavonden te organiseren om het gesprek met de bewoners aan te gaan. En de andere gemeente kiest ervoor om de bewoners op een andere manier te betrekken in het meedenken voor de regionale energiestrategie voor Twente.

Opgave van de regionale energiestrategie Twente

Voor hoelang geldt de RES?

Elke twee jaar wordt de RES Twente bijgesteld op basis van nieuwe inzichten, innovaties en ervaringen. Zo ontwikkelt de RES zich stapsgewijs. De RES Twente richt zich nu op 2030 en waar mogelijk op 2050. Dat geeft alle partijen die betrokken zijn inzicht in wat er in de toekomst op hen afkomt.

Hoe zit het met kernenergie?

Kernenergie is geen oplossing voor de korte termijn. Op dit moment zijn er geen bedrijven die hierin willen investeren en de bouw van een centrale duurt ongeveer 20 jaar. De RES Twente kijkt naar oplossingen waar we invloed op hebben én binnen de mogelijkheden van de regio liggen. Bij kernenergie komt bovendien de Tweede Kamer in beeld. Die moet dan besluiten om kernenergie wel of niet mogelijk te maken, bijvoorbeeld met wetgeving, financiering van onderzoek of subsidies.

Wat telt allemaal mee? Hebben we alle aspecten nodig?

Alle vormen van opwek, de zogenoemde bouwstenen, zijn nodig om tot een passend aanbod te komen voor Twente. Dit houdt in dat we windturbines, zonnevelden, dorpsmolens, zon op daken, warmtenetten, biogas en biomassa gaan gebruiken om de doelstellingen te halen.

Kunnen niet gewoon alle windmolens op zee?

Het Klimaatakkoord gaat uit van de realisatie van 49 TWh (circa 11,5 GW) aan windenergie op zee voor 2030. De ambitie voor wind op zee staat los van de ambitie 35 TWh hernieuwbaar op land voor het jaar 2030. Dat betekent dat de RES-regio’s de duurzame opwek opgave op land moeten realiseren en niet op zee kunnen projecteren.

Kansen en gevolgen voor de omgeving

Staat straks onze regio vol met windmolens, zonnevelden en elektriciteitsmasten?

De omslag naar duurzame energiebronnen is al zichtbaar in ons landschap. De uitdaging is om deze verandering zo goed mogelijk in te passen. We zoeken naar slimme oplossingen, zoals meervoudig ruimtegebruik, om het effect in het landschap te minimaliseren. Denk bijvoorbeeld aan het plaatsen van een zonneweide onder elektriciteitsmasten of langs wegen. Alles hangt af van de mogelijkheden in de regio.

Ook is het belangrijk dat de uitvoering betaalbaar is en de directe omgeving (financieel) kan meeprofiteren van de ontwikkeling. Niet alleen de lasten maar ook de lusten.

Overige vragen

Waarom kunnen we geen aardgas meer gebruiken?

Aardgas zorgt voor CO2 uitstoot. We hebben in Parijs afgesproken in 2050 80 tot 95% CO2 reductie te realiseren. Om dat te bereiken is het gebruik van aardgas voor het verwarmen van woningen en tap- en douchewater geen optie meer. Het jaar 2050 klinkt ver weg, maar we moeten nu al stappen zetten om van het aardgas te gaan om dit doel te bereiken.

Hoeveel levert een windturbine op?

1 TWh houdt in:

  • 110 – 130 windturbines van 3 MW
  • 70 – 90 winturbines van 4 MW

Hoeveel levert een zonneveld op?

1 TWh houdt in:

  • 1.500 hectare zonneveld op het zuiden
  • 1.100 hectare zonneveld op het oost + west opstelling

Verantwoordelijkheden en rollen

Wat is de rol van het Rijk?

Het Rijk heeft het Klimaatakkoord opgesteld.

Wat is de rol van de regio?

De regio is verantwoordelijk voor het RES-document dat wordt opgeleverd.

Wat is de rol van het Planbureau voor leefomgeving (PBL)?

De voorstellen worden door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) doorgerekend: of alle concept RES’en samen voldoen aan de landelijke doelstellingen.

Met de terugkoppeling en de input die de regio Twente ontvangt van het Planbureau voor de Leefomgeving wordt daarna gewerkt aan een RES Twente 1.0.

Wat is de rol van de gemeente?

De gemeente levert een bijdrage aan het RES-document. Daarnaast communiceert de gemeente met de inwoners en voert het gesprek. Zij betrekken de inwoners met het project om het klimaatakkoord te halen.

Wat is de rol van de RES Twente?

  • Faciliteert de gemeenten om tot een lokaal bod te komen
  • Dat doen ze met kennis en data
  • Verbind gemeenten, waterschappen en netbeheerders
  • Zorgt dat het regionale bod op tafel komt bij het Rijk